ડિવિડન્ડ ડિસ્ટ્રિબ્યુશન ટેક્સ શું છે?

મ્યુચ્યુઅલ ફંડ સ્કીમો દ્વારા કરાયેલા નફામાંથી ચૂકવાતું ડિવિડન્ડ સંપૂર્ણપણે સ્કીમના પોર્ટફોલિયોને લગતી રોકાણ પ્રવૃત્તિઓમાંથી જ મળે છે અને તે ટ્રસ્ટીઓની મુનસફીને આધિન રહે છે. બજાર તૂટે ત્યારે આ સ્કીમ ખોટ કરે તો ટ્રસ્ટીઓ ડિવિડન્ડ ચૂકવણીની જાહેરાત કરવાનું પડતું મૂકવાનો પણ નિર્ણય લઇ શકે છે. ડિવિડન્ડ એ નફો અથવા આવક છે, માટે તેને કરપાત્ર ગણાય છે અને ડિવિડન્ડ પર લાગુ પડતા કરને ડિવિડન્ડ વિતરણ કર (DDT) કહેવાય છે. અગાઉ, ડિવિડન્ડ એટ સોર્સ કરપાત્ર ગણાતું હતું એટલે કે સ્કીમે તેનું રોકાણકારોમાં વિતરણ કરતા પહેલાં DDT ચૂકવવો પડતો હતો. આનાથી ચોક્કસપણે ડિવિડન્ડની ચૂકવણીની રકમ ઘટી હતી, પરંતુ રોકાણકારોના હાથમાં આવતી રકમ કરમુક્ત રહેતી હતી.

01 એપ્રિલ, 2020ની અસરથી DDT નાબૂદ કરી દેવાયો છે અને મ્યુચ્યુઅલ ફંડો ડિવિડન્ડને રોકાણકારોના હાથમાં કરપાત્ર કરી દેવાયું છે. હવે ડિવિડન્ડની આવકને અન્ય સ્ત્રોતોમાંથી પ્રાપ્ત થયેલી આવક તરીકે ગણાય છે અને રોકાણકારોએ તેમના વ્યક્તિગત કર સ્લેબ અનુસાર તેની પર કર ચૂકવવો પડે છે. આ કારણથી અગાઉના DDT કરના નિયમોની તુલનામાં મ્યુચ્યુઅલ ફંડ ડિવિડન્ડ કરને લીધે થતો લાભ અથવા નુકસાનનો આધાર રોકાણકારના કર સ્લેબ પર રહેશે.

અગાઉ, તમામ રોકાણકારોને સ્કીમ દ્વારા એકસમાન દરે કાપવામાં આવતા ડિવિડન્ડ વિતરણ કરની ચૂકવણી પછી ડિવિડન્ડ મળતું હતું. DDTની તમામ રોકાણકારો પર સમાન અસર રહેતી હતી કારણ કે તેનાથી સ્કીમના પ્રકારના આધારે એકસમાન કરનો દર લાગુ કરીને સ્કીમની વિતરણપાત્ર સરપ્લસમાં ઘટાડો કરાતો હતો. હવે આવી કોઈ શક્યતા જ નથી રહેતી. રોકાણકારોને તેમના રોકાણના પ્રમાણમાં ડિવિડન્ડ મળશે ત્યારે રોકાણકાર કે જેનો આવક વેરાનો સ્લેબ ઊંચો છે તેણે નીચા દરના સ્લેબમાં રહેલા અન્ય કોઈની તુલનામાં પ્રાપ્ત થતા ડિવિડન્ડ પર ઊંચા દરે કર ચૂકવવો પડશે.

DDT દૂર કરવાને લીધે સ્કીમ હેઠળના ગ્રોથ અને ડિવિડન્ડ એમ બંને વિકલ્પો માટે એકસમાન તકોનું સર્જન થયું છે. આ કારણથી રોકાણકારોએ પોતાને લાગુ પડતા અસરકારક કરના દર (સેસ અને સરચાર્જ સહિત) તથા ડિવિડન્ડની આવકની જરૂરિયાતના સંદર્ભમાં ડિવિડન્ડ વિકલ્પોની પસંદગીના લાભોને સમાન રીતે તોલવા પડશે.